Szanowni Państwo, Koleżanki i Koledzy,

znaleźliśmy się my – psychoterapeuci, superwizorzy, superwizanci oraz pacjenci w szczególnie trudnej, bo kryzysowej i nowej dla większości z nas sytuacji – pandemii wirusa COVID-19. Sytuacja ta wymaga od nas podjęcia konkretnych działań mających na celu ochronę zdrowia pacjentów, superwizantów oraz nas samych, w związku z tym przedstawiamy Wam popierane przez Zarząd DSP stanowisko przewodniczących Sekcji Naukowej Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego i zachęcamy do zastosowania się do niego, w pracy terapeutycznej i superwizyjnej.

Szanowni Państwo,

Obecny stan nosi wszelkie znamiona sytuacji kryzysowej. Ogłoszenie kilka dni temu przez WHO, iż mamy do czynienia z pandemią, oznacza, że tego wirusa nie da się już powstrzymać. To, o co walczymy zarówno jako ludzkość, jak i naród, to spowolnienie rozprzestrzeniania się infekcji. Jednym z powodów jest zdobycie czasu dla personelu medycznego i naukowców, by mogli opracować efektywne leczenie oraz szczepionkę przeciwko temu drobnoustrojowi. Jest też jeszcze jeden bardzo ważny powód wysiłków służących spowalnianiu infekcji. Kilkanaście procent osób mających objawową postać infekcji wymaga wspomagania oddychania z użyciem respiratorów. To, czy ich wystarczy, wpłynie bezpośrednio na liczbę osób, dla których infekcja zakończy się śmiercią. Przykład innych krajów wskazuje, iż spowolnienie tempa rozprzestrzeniania się infekcji może obniżyć liczbę zgonów aż dziesięciokrotnie. Mamy również nadzieję, że okres wiosenno-letni może osłabić aktywność tego patogenu.

Niezwykle ważne jest, by zachować osobiste bezpieczeństwo. Infekcja wirusem COVID-19 jest groźna dla wszystkich; dla pacjentów, ale również dla nas i dla naszych bliskich. Stąd też ludzki i profesjonalny obowiązek, by przyczynić się do zmniejszenia ryzyka związanego z infekcją. Również jako psychoterapeuci możemy przyczynić się do zmniejszenia ryzyka niekorzystnego przebiegu pandemii.

Poniżej znajdziecie Państwo kilka rekomendacji.

Zalecenia związane z pracą terapeuty i pracą superwizora

1. Powinniśmy znać jako psychoterapeuci standardy postępowania w sytuacji podejrzenia infekcji COVID-19. Powinniśmy bezwzględnie stosować się do wszystkich popartych rzetelną wiedzą naukową wytycznych, m.in. takich jak: częste, dokładne mycie rąk i nie dotykanie twarzy oraz utrzymywanie dystansu przynajmniej jednego metra w trakcie kontaktów z innymi osobami. Kluczowe jest ograniczenie do niezbędnego minimum bezpośrednich kontaktów międzyludzkich.
2. Wszystkie kursy i szkolenia rekomendowane przez Sekcję powinny być na czas pandemii odwołane lub przełożone. Możliwe jest prowadzenie szkoleń teoretycznych online.
3. Zarówno indywidualna, jak i grupowa superwizja w czasie trwania pandemii powinna odbywać się w formie telefonicznej lub audiowizualnej.
4. W przypadku pacjentów pozostających w długotrwałej opiece terapeutycznej dopuszczalne jest na czas pandemii prowadzenie terapii online. Zdając sobie sprawę z dyskusyjności tej formy prowadzenia terapii, uważamy, że obecna sytuacja jest wyjątkiem, który uzasadnia jej podejmowanie.
5. Terapia online pacjentów pierwszorazowych możliwa jest jedynie wtedy, kiedy z uwagi na stan pacjenta początek leczenia nie może być odłożony. Kontakt osobisty powinien być podejmowany jedynie w sytuacjach, w których w sposób jednoznaczny jest to wymagane z powodu charakteru objawów pacjenta.
6. Instytucje powinny dołożyć wszelkich starań, by na czas pandemii zapewnić możliwość prowadzenia terapii online.
   W ramach instytucji, gdzie prowadzona jest psychoterapia, a które nie mogą przejść na formę pracy online, zawieszone powinny zostać wszelkie spotkania kliniczne i superwizje grupowe, a szczególnie wspólne spożywanie posiłków – w tym zwłaszcza branych za pomocą rąk ze wspólnego naczynia (ciastka, orzeszki itp.).
7. Pacjenci powinni być przez nas edukowani na temat infekcji COVID-19. Jeśli nie zostało to przeprowadzone wcześniej, korzystny jest kontakt z pacjentem przed najbliższą sesją i zapytanie o samopoczucie. W razie występowania specyficznych objawów infekcji górnych dróg oddechowych (suchy kaszel, wysoka gorączka, duszność) pacjent powinien być zobowiązany do niezwłocznego (telefonicznego) kontaktu ze swoim lekarzem POZ, Sanepidem lub najbliższym oddziałem chorób zakaźnych. Stwierdzenie takich objawów u pacjenta w trakcie sesji powinno skutkować jej przerwaniem i postępowaniem według powyższej rekomendacji.
8. Dostrzeżenie u siebie cech infekcji przebiegającej z gorączką i kaszlem lub wystąpienie takiej infekcji u najbliższych powinno skutkować natychmiastowym zaprzestaniem pracy oraz kontaktem z odpowiednimi służbami.
9. Należy restrykcyjnie przestrzegać zasad higieny – zalecane jest częste przecieranie środkami dezynfekcyjnymi miejsc takich jak klamki, oparcia i poręcze foteli w gabinetach, klamki, krany i spłuczki w toaletach.
10. Powinna nas obowiązywać troska o to, czy zasady powyższe przestrzegane są również przez koleżanki i kolegów uprawiających psychoterapię lub zajmujących się dziedzinami pokrewnymi.

Zalecenia dotyczące społecznej służby psychoterapeutów

1. Ogłoszenie przez WHO stanu pandemii skutkuje nagłym ogromnym wzrostem lęku. Jego przejawy są widoczne zarówno w codziennym życiu, jak i w wewnętrznym przeżywaniu. Jest to nieunikniony uboczny skutek tego, z czym się obecnie zmagamy. Można się spodziewać, że poziom lęku będzie się zmieniał w zależności od rozwoju sytuacji epidemiologicznej. Powstrzymanie epidemii, wygaszenie jej przynajmniej w jednym miejscu, informacje o osobach wyleczonych, znalezienie leku bądź szczepionki powinny redukować lęk. Znaczący wzrost zachorowań i zgonów, zwłaszcza wśród osób znanych czy bliskich – będzie skutkować wzrostem lęku lub utrzymaniem się na bardzo wysokim poziomie. Praca ze skutkami lęku leży w zakresie naszych zawodowych kompetencji i powinności.
2. Można oczekiwać, że wprowadzone epidemiologiczne ograniczenia względnie szybko spowodują wzrost frustracji, a w konsekwencji zarówno reakcje depresyjne, jak i agresywne. W połączeniu z lękiem stawia to przed naszym środowiskiem istotne wyzwania. Praca z agresją i depresją leży w zakresie naszych zawodowych kompetencji i powinności.
3. Szczególnym wyzwaniem wydaje się pomoc terapeutyczna czy wsparcie psychologiczne dla tych grup zawodowych, które pracują pod ogromnym obciążeniem: personelu oddziałów zakaźnych, ratowników medycznych, pielęgniarek i wszystkich, którzy z racji swego zawodu podlegają istotnie większemu ryzyku zakażenia. Pomoc terapeutyczna i wsparcie psychologiczne leżą w zakresie naszych zawodowych kompetencji i powinności.
4. Zwracamy się z apelem, by każdy terapeuta wykorzystał swoje profesjonalne doświadczenie i umiejętności, a w zaistniałej sytuacji na lokalnym poziomie przyłączył się do wspólnego wysiłku służby zdrowia w sprostaniu wyzwaniom związanym z pandemią.

Krzysztof Klajs – Przewodniczący Zarządu Sekcji Naukowej Psychoterapii Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego

Maciej Pilecki  – Były Przewodniczący Zarządu Sekcji Naukowej Psychoterapii Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego

Łukasz Müldner–Nieckowski  – Przyszły Przewodniczący Zarządu Sekcji Naukowej Psychoterapii Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego (Elekt)

Pozdrawiamy i życzymy zdrowia, w imieniu Zarządu DSP:

Prezes

Katarzna Ćwirko-Kusztan

Sekretarz

Katarzyna Mykita